Transcriptie aflevering 22

Dag iedereen en welkom bij de wonderlijke avonturen van Alexander, een podcast over het leven en de geschiedenis van Koning Alexander III van Macedonië, in het Koerdisch hopelijk beter bekend als Îskenderê Mezin

Welkom!

Aflevering 22 ondertussen en deze heeft als treffende titel: poorten van Perzië: open U

Of Alexander last had van burn-outs en overspannenheid betwijfel ik ten zeerste.  Maar mij heeft het toch enige tijd aan de kant gehouden. Ik ga me daar niet voor excuseren, maar ik vond het wel zeer spijtig dat ik jullie niet jullie regelmatige portie Alexander heb kunnen geven. Als er daardoor luisteraars zijn afgehaakt, het zij zo. Een mens kan maar aan wat hij of zij aankan. Zij die blijven luisteren: dubbel bedankt daarvoor!

Alexander heeft dus nog geen last van mentale problemen. Of het moeten zijn megalomane trekjes zijn. Hij geraakt in ieder geval nog zonder problemen uit zijn bed ‘s morgens.

Als u het zich nog kan herinneren:

In een ver verleden hebben we in een vorige aflevering Babylon, Sousa een bende ongeorganiseerde herders achter ons gelaten. Enkel die laatsten werden afgeslacht. De steden zijn gespaard gebleven. En terwijl we verdertrekken naar voor ons, en zeker voor de Macedoniërs onbekend terrein, zal die fluweelzachte behandeling van de grote Perzische hoofdsteden vandaag al een einde nemen.

Maar eerst toch dit: ik heb hier nog een gesigneerd exemplaar liggen van Het wereldrijk van het Tweestromenland van Daan Nijssen. Het boek is goed van snit en wie mij kan zeggen naar welke persoon ik hiermee verwijs, wel die mag het boek, dus komen halen. Kleine tip: deze persoon heeft een beetje gemeen met Alexander, maar toch niet zoveel. Antwoorden mogen gestuurd worden naar info@alexanderdegrote.info, of gepost worden ergens op de FB de wonderlijke avonturen van Alexander, of ergens op de website alexanderdegrote.info worden geplaatst.

En veel dank aan Johan voor zijn berichtje op de Fb-pagina en voor jullie reactie op mijn berichtje dat ik enkele weken buiten strijd was. De podcast zal zich blijven voortzetten, maar het zal helaas op mijn tempo moeten gebeuren. Dat is nu eenmaal het voor- en nadeel van een amateurpodcaster te zijn.

Ziezo.

Kent u de Ouxiërs nog? Veel zal er niet van over zijn gebleven toen Alexander in 331 door het gebied is geraasd, het grootste deel van de stam na een list heeft vermoord en daarna 10.000en lastdieren heeft opgeëist. Dat moet een barre winter geworden zijn.

We zitten trouwens nog steeds in het deel “de verovering van het Perzische hartland”, en met name de 3^e aflevering binnen dit onderdeel. En dat we op dit moment in het Perzische hartland zitten, wees daar maar zeker van. De hoofdstad van Elam ligt ondertussen al achter ons en het kroonjuweel van het Perzische rijk lonkt: Persepolis. In het Perzisch waarschijnlijk eerder gewoon Persis genoemd.

Darius zit nog een stuk verder: in Ecbatana, de hoofdstad van Medië. Maar of Alexander nu naar Persepolis of Ecbatana wil doorstoten: Het Zagrosgebergte zal bedwongen moeten worden. Willen of niet. Deze gigantische bergketen loopt van het NW naar het ZO. Nu goed, als wij dit nu op een kaart bekijken, is dit duidelijk, maar voor de Macedoniërs was het een stuk enigmatischer hoe deze keten zich ongeveer in heel dit gebied positioneerde.

U herinnert zich dit wel of niet, beste luisteraar, maar Alexander heeft ondertussen zijn bagagetrein in twee gesplitst. Hijzelf is de korte, laten we zeggen N route aan het nemen, met enkele 10ken soldaten, terwijl Parmenion met het grootste deel van de bagagetrein en de rest van het leger de langere zuidelijkere route neemt.

Beide delen moeten elkaar ontmoeten in Persepolis. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat Alexander eerst aankomt. Ten dele omdat hij de echte troepenmacht heeft en hij wil vermijden dat zijn bagagetrein in Perzische handen valt. Maar ten andere dele natuurlijk ook omdat hij het wil zijn die op majestueuze wijze de parel van Perzië als eerste Griek binnentreedt.

Terwijl Parmenion dus traag maar gestaag via het zuiden naar Persepolis marcheert, trekt Alexander met zijn lichtere bende huppelend via het Noorden. De Agrianen zijn er bij, gehardende en kwieke strijders uit het Noorden van Macedonië. Maar ook Craterus, één van de nieuwe legerleiders die we in de boeken meer en meer tegenkomen. Ook Filotas, zoon van Parmenion is erbij. Van één van deze twee zullen we binnenkort afscheid moeten nemen. De andere zal tot de topkring van Alexander behoren gedurende de verdere campagne en zal als één van de diadochi strijden om de nalatenschap van onze Basilevs. Wie wie is, zal snel duidelijk worden, maar de goede verstaander kent het antwoord al.

Wanneer Alexanders bende aankomt bij de Perzische poorten, wordt er topoverleg gehouden. De verkenners hebben enkele Perzen gespot in deze nauwe doorgang. Te weinig om onze man zonder vrees tegen te houden en het hele gezelschap trekt de Poorten binnen.

Deze zijn wat te vergelijken met de Cilicische poorten en deze werden zonder veel moeite door Alexander en zijn leger bedwongen. Voornamelijk omdat Darius III beslist had om zich terug te trekken ipv een klein contingent aan de poorten te houden om de MacedoniËrs op te houden.

En als Darius in begin 333 het al niet nodig vond om de Poorten van een bergketen te bewaken, waarom zou hij dat nu dan wel doen, in het begin van het jaar 330. Darius III is namelijk naar het oosten gevlucht, na de smadelijke nederlaag in Gaugamela.

En zodus trekt het gehele leger de Poorten binnen. De voorhoede ziet een aantal Perzische bespieders op de heuvelrug staan. Ze vluchten onmiddellijk wanneer ze de enorme legermacht zien. Een teken voor Alexander en zijn mannen dat de Perzen na al hun verloren veldslagen geen zin hebben in nog maar eens een slachtpartij. De Perzische Poorten zijn bedwongen.

Het is mistig in het dal en de manschappen zijn toch verrast wanneer ze plots een versperring tegenkomen. En dan, dan breekt de hel los.

Talloze Perzen smijten alles wat ze kunnen naar beneden: speren, pijlen, stenen, maar vooral: gigantische rotsen. Niet zozeer enkele manschappen, maar hele taxeis of divisies worden vernietigd.

Alexander kan uiteindelijk niet anders dan de terugtrekking bevelen, terwijl er vooraan nog een hevige strijd bezig is. De voornamelijk Griekse soldaten worden achtergelaten, een gewisse dood tegemoet gaand.

Hoewel Alexander eerder had gezworen om nooit meer te moeten onderhandelen over het begraven van dode strijders, valt hem nu een nog meer oneervolle positie te beurt: hij moet de dode lichamen achterlaten op het slagveld.

Een totale en complete misrekening. Voor het eerst delft onze grote koning het onderspit tegen een Perzisch leger. Het is het grootste verlies dat Alexander ooit heeft geleden in een veldslag, zeker in relatieve cijfers. Maar waarschijnlijk ook in absolute cijfers. De exacte aantallen kennen we niet, maar we mogen toch uitgaan van enkele duizenden doden en gewonden. Een enorm aantal, gelet op een troepenmacht die ergens rond de 15k schommelt.

En zo zit Alexander met zijn hoge officiers opnieuw op dezelfde plek waar ze enkele dagen eerder ook gekampeerd hadden en het besluit hadden genomen om zo maar eventjes snel door de Perzische Poorten te wandelen.

Het vriest een graad of 30, het is winter en dus vrij koud. En de voorraden zullen ongetwijfeld beperkt geweest zijn, want de bagagetrein was nu langzaam maar zeker naar Persepolis aan het slenteren.

Alexander weegt en wikt zijn opties. De doorgang forceren, met het risico op nog meer verlies aan manschappen? Teruggaan? Allebei geen sprake van. Beide mogelijkheden zijn ongepast voor een koning die op gelijke hoogte staat als zijn manschappen, en die altijd een oplossing vindt. En al zeker niet op zijn stappen terugkeert.

En zo gaan de dagen over in weken, terwijl Alexander tobbend vastzit voor de Poorten van PerziË.

Maar wie was het nu, die onze Basilevs het zo moeilijk maakt? Wie heeft dit onzinnige besluit genomen om een Perzische koning te steunen die eigenlijk ten dode opgeschreven staat?

Het is Ariobarzanes, die nog had meegevochten in Gaugamela en daar een contingent van 700 ruiters aanvoerde. Nu heeft hij volgens Arrianus nog altijd die 700 ruiters ter beschikking en daarnaast ook het enorme aantal van 40k infanteristen.

Hij wordt bijgestaan door zijn zus Youtab en hij wordt in het toch relatief islamitische Iran een beetje vereerd als een volksheld, inclusief majestueus standbeeld.

Ariobarzanes is dus loyaal gebleven aan Darius en hoopt de Macedoniërs op te houden en wie weet zelfs te verslaan. Als hij erin zou slagen om Alexander te doden, kan heel deze oorlog misschien wel beëindigd worden. De eerste slag is in ieder geval in zijn voordeel beslecht.

Maar terwijl de weken voor Alexander een maand zijn geworden, blijkt dat niet alle Perzen in het gebied zo loyaal zijn als Ariobarzanes. Een lokale herder toont de Macedoniërs een klein weggetje dat hen zou leiden tot achter het Perzische kamp.

Als u denkt: dit ken ik van ergens, wel dan hebt u gelijk. Tijdens de slag bij Thermopylae in 480 v CHr gebeurde net het omgekeerde: een Griekse herder hielp toen Xerxes om 300 Spartanen en enkele duizenden hulptroepen te omsingelen en af te slachten.

Is dit een simpel geval van literaire herhaling waar een oud verhaal wordt herbruikt om wat gaten te vullen of was het echt gebeurd? Wat maakt het uit.

Op goed geluk besluit Alexander de herder te geloven en het paadje te gebruiken. Wanneer ze aan het Perzische kamp komen, splitst de groep in twee. Alexander valt het kamp langs achter aan, terwijl Filotas met een tweede deel op het kleine paadje blijft wachten zodat de Perzen langs twee kanten worden belaagd en zeker niet via dat weggetje kunnen vluchten.

Op hetzelfde moment heeft Craterus de opdracht gekregen om de hoofdingang in te trekken, waar de Macedoniërs een maand geleden nog een pandoering hadden gekregen. Het is er bezaaid met dode lijken.

Op een afgesproken signaal begint de 3-voudige aanval. De Perzen zijn omsingeld en wanneer ze toch kunnen vluchten, worden ze afgeslacht door Craterus en zijn mannen. Het wordt een slachtpartij. De Perzen vechten als leeuwen, maar het mag niet baten. Ariobarzanes en zijn zus kunnen nog net vluchten.

Als u nu denkt, zo moeilijk was dit nu ook niet voor de Perzen, die toch met 40k zijn, wel dan moet ik hier toch even vermelden dat Arrianus aan het liegen was. Ariobarzanes was niet met 40k infanteristen en 700 cavaleristen. Het tweede deel klopt, het eerste niet. Ariobarzanes kon hoogstens 700 bereden ruiters hebben, evenveel als bij de slag bij Gaugamela. Hoogstwaarschijnlijk was het zelfs iets minder. Waar hij plots 40k grondtroepen zou hebben opgetrommeld is historici een raadsel. Het is een fabeltje, bedoeld om het zware troepenverlies van Alexander wat te verzachten.

Of Ariobarzanes werd bijgestaan door zijn zus Youtab in de strijd is ook onderwerp van discussie. Arrianus vermeldt het in ieder geval niet. Maar ach, wie gelooft die mens nog.

Ariobarzanes en Youtab zijn Iraanse volkshelden en ze krijgen nu niet het loon, maar de eer die ze verdienen. Ze vluchten nog naar Persepolis. Waarschijnlijk kwamen ze aan voor Parmenion en zeker voor Alexander, maar ze mogen de stad niet binnen, uit angst voor represailles. Meer dan waarschijnlijk vechten de enkele tientallen of honderden overgebleven ruiters een hopeloos gevecht tegen Parmenion of Alexander.

En zo heeft Alexander de poorten van Perzië wagewijd opengezet.

Omdat ik weet dat u tijdens mijn ziekte ongetwijfeld angstvallig heeft zitten wachten op een apocrief verhaaltje, heb ik er hier nog eentje voor u. Ergens rond de Perzische Poorten komt Alexander een hele groep Grieken tegen. Het blijken misvormde mannen te zijn met afgehakte ledematen en neuzen. Ze beweren dat ze krijgsgevangenen zijn die door een Perzische koning uit het Griekse vasteland zijn gedeporteerd naar verre Perzische gebieden. Alexander, die toch nog altijd de verdediger is van de Grote Griekse zaak, stelt de mannen voor om hen terug naar hun thuisland te begeleiden. Na enig overleg besluiten ze dat niet te doen en onder mekaar te leven met hun misvormingen.

Tja.

Ja, het klopt dat deportaties geregeld plaatsvonden. Helemaal onmogelijk is dit verhaal dan ook niet. Maar we zijn nu echt wel duizenden kilometers van Athene en omstreken en het verhaal past toch net iets te mooi in heel het Alexander-straft-de-Perzen-en redt-de-Grieken verhaal.

Apocrief of niet, Alexander trekt verder en hij komt aan in de stad der steden: Persepolis. Ook Parmenion is ondertussen aangekomen en net als Babylon en Sousa worden ook van de 3^e hoofdstad die de MacedoniËrs bezoeken, de poorten zomaar geopend.

En hier wordt er wel geplunderd hoor. Waarom n u wel? Werd het tijd om de Macedoniërs nog eens los te laten? Was het een soort betaling van achterstallige soldij? Of was Persepolis het symbool van de Achemenidische heersers en werd het daarom bewust vogelvrij verklaard?

De redenen kunnen dan onduidelijk zijn, het geweld dat op de stad wordt gepleegd is dat niet. Dagenlang mogen de soldaten Persepolis plunderen. Zoals steeds zal er meer dan genoeg gemoord, verkracht en gestolen zijn geweest. Er is zelfs sprake van het meesleuren van vrouwen die, u gelooft het nooit, nog gekleed zijn. De reden dat men de kleren niet gewoon van hun lijf scheurt, is gelegen in de dure kwaliteit van de prachtige stoffen die de vrouwelijke edellieden droegen.

Persepolis was meer dan Babylon, Sousa of Ecbetana het administratieve en symbolische centrum van het rijk, eerder dan een organisch gegroeide grootstad.

Het was gebouwd door Darius I in 515 en verder afgewerkt door onder meer Xerxes. Het moet grandioos geweest zijn. Misschien zelfs een beetje grotesk. Bedoeld om de grandeur van de Achemeniden te benadrukken. Hier kwamen de verschillende onderworpen volkeren jaarlijks hun tribuut aan de koning der koningen brengen. Het stond niet alleen vol met prachtige standbeelden, bouwwerken, paleizen en begraafplaatsen, maar het zat ook tjokvol goud en zilver. Het was een soort schatkamer of nationale bank, bedoeld om de weelde te tonen van de grote koning, die het zelfs niet nodig vond om al dat goud ook maar aan te raken. Er was genoeg beschikbaar in de rest van het rijk. Geen enkele Perzische koning had ooit gevreesd dat een bende barbaren zo snel door het rijk zou klieven dat ze aan de schatten van Persepolis konden raken.

Helaas kenden deze Perzische koningen Alexander niet.

En onze blonde halfgod is iets minder terughoudend om de schatkamer van Darius III leeg te roven. Want terwijl de soldaten de inwoners van Persepolis beroven en verkrachten, zijn de paleizen en de schatten van de Grote Koning, een no pasaran voor de gewone soldaat. Die schatten zijn bezit van Alexander II, koning van Macedonië, archon van Griekenland, farao van Egypte, en koning van Azië.

Wanneer de rust is teruggekeerd, blijft onze koning nog 4 maanden in de Perzische hoofdstad. In die tussentijd brengt hij een bezoekje aan Pasargadae, de oude hoofdstad waar hij een eresaluut brengt aan het graf van Cyrus de Grote, de wilde weldoener uit de oudheid en de vermeende uitvinder van de mensenrechten. Uitvinder van de mensenrechten of niet, ook de schatkamer van Cyrus wordt geplunderd en de 6000 talenten worden op muilezels en kamelen geladen.

Voor de volledigheid: Pasargadae lag vlak bij Persepolis en zal een stuk eleganter en kleiner zijn geweest dan haar grotere en jongere broer. Water werd er aangevoerd door een ingenieus kanalensysteem. Het is niet duidelijk waarom Darius I niet heeft verder gebouwd op Pasargadae en aan Persepolis is begonnen, maar het is aannemelijk dat Darius I toch ergens een breuk met het verleden wou maken. Zonder teveel afstand te nemen van Cyrus de Grote, aan wie hij toch een beetje verwant zou zijn, zo beweerde Darius zelf.

Ik verwijs u in dat opzicht met veel plezier terug naar de afleveringen over de geschiedenis van het Perzische rijk, waar duidelijk wordt dat Darius I het Perzische rijk van de ondergang redt, maar dit enkel kan doen door de zoon van Cyrus de grote, Cambyses II, een kopje kleiner te maken en terwijl toch een familieband met Cyrus te behouden

Naast een bezoek aan en ontering van het graf van Cyrus II besluit Alexander ook om een strafexpeditie te doen tegen een naburige stam: de Marden. Of hij dit deed om zijn soldaten bezig te houden en wat gevechtservaring op te doen, of eerder om wat voedsel te verzamelen is niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat de Marden, net als de Ouxiërs, ofwel al dood waren, dan wel een hongerdood tegemoet gingen.

En waar is Darius III mee bezig? Wel, hij is in het oosten bezig een nieuw leger te verzamelen. Het oosten is voor ons dan misschien minder bekend, het is voorlopig niet alleen nog loyaal aan Darius, het is ook daar waar al de goede ruiters vandaan komen. En misschien slaagt Darius er nu wél in om te leren uit zijn fouten en eindelijk Alexander te verslaan met zijn keurkorps aan oost-Perzische cavalerie.

En dus is het na 4 maanden voor Alexander en zijn gevolg goed geweest. Het graan heeft kunnen rijpen, de soldaten hebben kunnen plunderen en de verkenners hebben kunnen verkennen. Iedereen is goed uitgerust en het is tijd om Darius III zijn nieuwe leger niet té groot te laten worden.

Tijd om Persepolis achter zich te laten. Hoe dat zal gebeuren, zal het begin van een volgende aflevering uitmaken. Ordentelijk zal het allemaal niet verlopen, dat kan ik u nu al zeggen.

Ziezo, de Poorten van Perzië zijn bedwongen en het Perzische hartland is nu volledig van de Macedoniërs. Nog één aflevering in dit onderdeel en dan kunnen we verder naar het oosten, waar de oorlog in al haar vuilheid kan losbarsten.

Laten we deze aflevering afsluiten met een kort eresaluut aan Ariobarzanes die met enkele honderden ruiters en zijn zus youtab Alexander bijna op de knieën krijgt. We storten geen tranen voor zijn ontrouw, maar integendeel kreten van geluk voor zijn loyaliteit aan de koning der koningen. Zijn nalatenschap leeft verder in vele Iraanse heldenverhalen.

Hoewel, of hij nu trouw was of niet. Of hij nu 40k of 700 manschappen ter beschikking had. En of hij nu is weggevlucht van het slagveld of niet. Dood is hij zeker.

Ziezo, een iets kortere aflevering vandaag. We mogen het lichaam nog niet teveel belasten.

In juli trek ik zeker naar Griekenland en dan hoop ik veel foto’s en misschien zelfs wat korte reisverslagjes op jullie los te laten. En heel misschien daarvoor nog aflevering 23. Ik doe mijn best.

Denk aan de prijsvraag en dan rest er mij nog enkel jullie een prettige dag, avond of nacht toe te wensen.https://www.17-minute-world-languages.com/nl/koerdisch/?id=WRW17